De bierman van het jaar is volgens Bier! Magazine Jan-Renier Swinkels, de directievoorzitter van Bavaria. Dat werkte als een rode lap op een stier bij sommige, wat ik maar voor het gemak noem ‘craftbeer geeks’. Hun monden vielen open van verbazing en daarna van ongeloof. Er was zware kritiek op het genoemde magazine. Marco Daane begon en Rick Kempen pareerde zijn verhaal. Misschien is controverse een groot woord, maar een diepgaand verschil van inzicht mag je het wel noemen.
Spreekbuis van de ware bierliefhebbers, die bijna moesten braken van de eretitel voor Jan-Renier, is dus Marco Daane, de auteur van het onvolprezen boek Bier in Nederland. En Daane kan goed schrijven dus ook zijn afkeer van de beslissing die de redactie van Bier! magazine heeft genomen, kwam goed geschreven op Facebook.
Nu is er in Nederland nog een groot bierkenner die een goede pen heeft. Rick Kempen, bekend van mylifewithbeer.nl , heeft ook een uitgesproken mening en kan die prima verwoorden, getuige de stukken op zijn blog.
‘Trauma’
Ik heb de meningen van Marco Daane en Rick Kempen eens rustig op me in laten werken en ik zal eerlijk zeggen dat ook ik in eerste instantie nogal verbaasd was over de keuze van Bier! Magazine. Ik lijd namelijk net als veel anderen van mijn generatie aan het ’trauma’ van de pilswoestijn. Toen ik met bierdrinken begon kon je in de Randstad kiezen uit pakweg Heineken pils, Amstel pils, Bavaria pils, Grolsch Pils, Dommelsch (Artois groep) of een private label uit de stal van wat toen nog Allied Domecq was, het moederbedrijf van VBBR/Oranjeboom en houder van het mislukte merk SKOL. En ook Bavaria overspoelde de pilsdrinker met etiketbieren via de supermarkten. Brand uit Limburg was een mooie uitzondering. Later bleek dat Heineken daar ook zo over dacht.
Ik werd destijds erg gelukkig van de kleine flesjes die mijn slijter plotseling had. Gulpener X-pert en Gulpener Dortmunder. 25 cl. genot! En de eerste Duvel kwam hier op de markt. Het was een pilswoestijn, maar licht gloorde aan de horizon.
Arrogantie
Consumenten gingen zich gelukkig roeren. In Engeland begon CAMRA en in Nederland PINT. De grote pilsbrouwers waren een bron van kwaad. Waren zij het niet die in de loop der tijd alle kleine brouwerijen in Nederland hadden overgenomen en op slot gegooid om ons allemaal hun vlakke pilseners door de strot te duwen? En daarmee waren ook wat bierstijlen verdwenen en was er een monocultuur ontstaan. Alleen pils en dan vaak nog pils zonder karakter. Middle of the road. Maar er gloorde hoop want in Arcen begonnen een paar brouwers bovengistende bieren te brouwen. Het waren mijn helden. Daarna volgden meer kleine brouwers en begonnen grotere brouwers ook te experimenteren met andere bieren dan pils. Maar Freddy Heineken zei destijds op een aandeelhoudersvergadering nog arrogant dat het slechts kleine torpedootjes waren die weinig schade konden aanrichten. Die uitspraak gaf exact de houding weer van de gevestigde bierindustrie en bepaalde ook mijn beeld van de grote brouwers.
Nuance
Met die mindset zou je de grotere brouwerijen dus altijd als de natuurlijke vijanden van de nieuwe generatie craftbeer brouwers moeten zien. Maar nuance is op zijn plaats, want er zijn nog veel kleine brouwerijen die gewoon slechte bieren brouwen en maar van alles op de markt brengen. En vanuit grote brouwerijen kunnen best mooie bieren komen, ook al is dat via dochterondernemingen die ze hebben gekocht om een marktaandeel ambachtelijk bier mee te pikken.
Het blijft een David en Goliath verhaal. De grote brouwers hebben doorgaans aandeelhouders en enorme marketingbudgetten. De kleine brouwers beginnen met liefdewerk en crowdfunding. En waar ligt onze sympathie dan?
De jongste generatie bierdrinkers leert alle bierstijlen drinken en vindt het de normaalste zaak dat bier veel meer is dan pils. De angst dat grote brouwers weer tekeer zullen gaan en zoals in de vorige eeuw een monocultuur zullen gaan creëren, lijkt dan ook ongegrond. Met hun procesindustrie kunnen ze niet doen wat kleinere bierbrouwerijen wél kunnen, dus zullen ze verstandig omgaan met de ambachtelijke brouwerijen waarin ze een belang nemen. De moderne consument, die ook via de sociale media goed geïnformeerd is, hou je niet meer voor de gek. Alleen het feit al dat de Stibon-opleidingen overvol zijn en dat er al veel meer dan 100 biersommeliers zijn, maakt duidelijk dat bier in Nederland een plek heeft veroverd. Ik schreef het onlangs al in Entree Magazine: de term speciaalbier voor alle bieren die geen pils zijn is eigenlijk misplaatst. Maar het is een makkelijke term om te zeggen wat je bedoelt: speciaalbier gaat niet meer verdwijnen.
Terechte titel?
Nu terug naar Jan-Renier. Zijn ze bij Bier! Magazine nu echt gek geworden en is het zo dat, wat sommigen suggereren, advertenties van Bavaria in dat blad een handje hebben geholpen?
Ik denk het niet want de mensen achter Bier! Magazine zijn goed bij hun verstand en weten veel van bier. Ze zouden het risico niet nemen om een doorzichtig trucje uit te halen. Ik denk dat er flink gediscussieerd is en dat er kritisch is gekeken naar het beleid van Bavaria. Dat belang in brouwerij De Molen zorgt dat die prachtige bieren voor een veel grotere groep mensen verkrijgbaar zullen l zijn. De distributiekanalen van Bavaria zijn namelijk top in vergelijking met die van een aantal kleine brouwerijtjes. Alle horecabedrijven die klant zijn van Bavaria kunnen door de overname in België plotseling een groot aantal ‘ bijzondere’ bieren bij de gasten op tafel brengen.
Natuurlijk, de grote brouwers zijn dol op schaalgrootte. Dat werd destijds brouwerij De Ridder in Maastricht fataal, want Wieckse Witte werd zo’n succes dat Heineken de brouwerij sloot en het witbier in Den Bosch ging brouwen. Die kleine stadsbrouwerij was niet efficiënt. En weg was ook dat mooie Ridder Maltezer bier. Maar bij De Molen hebben we het over een minderheidsbelang. Natuurlijk adviseert die grote brouwer De Molen te focussen op een paar goedlopende bieren en niet de capaciteit helemaal te vullen met ‘special brews’. Leverbetrouwbaarheid is alles. Er zijn ongetwijfeld mensen die dat slecht nieuws vinden.
Goed gedaan
Heineken nam 50% belang in Lagunitas, waardoor deze uitstekende bieren in Nederland verkrijgbaar zijn. Het is dus niet nodig om je altijd af te zetten tegen de grote brouwers en overnames en participaties hoeven niet altijd slecht te zijn. Gewoon kritisch blijven als consument. En Jan-Renier Swinkels heeft het gewoon goed gedaan. Hij heeft Bavaria omgevormd van een pilsbrouwer tot een brouwerijgroep met prachtige bieren in het portfolio. Ik had nog heel veel andere namen kunnen bedenken, die ook de titel bierman/vrouw van het jaar verdienen, maar ik lig er zeker niet wakker van dat het de directievoorzitter van Bavaria is geworden. Ik vertrouw op het gezonde verstand van de mensen achter Bier! Magazine. En natuurlijk begrijp ik de verbazing van Marco ook, want het is maar vanuit welk perspectief je het allemaal bekijkt. Maar ik had in 1979 niet durven dromen dat ik in 2016 bij de Jumbo in Hilversum tijdens de lunchpauze de bieren van een groot aantal ‘craft’ brouwerijen kan kopen, van Rauchbier en Weizenbock tot Milk Stout en Double IPA. We hebben het zo slecht nog niet! En eigenlijk wel leuk dat Bier! magazine een controversiële keuze heeft gemaakt .
