‘De allereerste keer dat ik het mooiste dranklokaal ter wereld binnenstapte, De Engelse Reet in de Begijnensteeg te Amsterdam, kon ik kiezen uit vijf bieren van de tap.’ Rick Kempen begint met deze zin zijn bierboek, dat op 19 oktober verschijnt.Wie zegt u? Voor wie Rick niet kent: biersommelier (hielp De Librije met de bierkaart), bierambassadeur (Bier&cO), Paroolcolumnist, blogger (mylifewithbeer.com) en initiatiefnemer van Het Bierplein (‘everything beer’). Rick reisde als exportmanager van Bier & cO de hele wereld rond en kent overal brouwers. Hij proefde talloze bieren en zag veel brouwerijen vanbinnen. Maar dat laatste zegt niets volgens Rick: ‘Voor mij geldt dat als je één brouwerij hebt gezien, je ze eigenlijk allemaal wel hebt gezien. Verder ben ik van mening dat iedere brouwerij en brouwzaal feitelijk een voetnoot is bij Anchor Brewing Company, San Francisco’. Het staat genoteerd in zijn boek. En het geeft meteen aan hoe persoonlijk dit boek is en daar waarschuwt Kempen de lezer meteen aan het begin al voor.
Ultieme inleiding
‘Iedereen die volledigheid nastreeft in een boek over bier is gedoemd te mislukken, dus dat streven heb ik niet. Wel wil ik de lezer graag ‘de ultieme inleiding tot bier’ bieden, en wel zo dat volstrekte beginners en ver gevorderden er beiden iets aan hebben. Vooral wil ik mijn passie voor bier proberen op u over te brengen. Daarbij wil ik graag mijn eigen visie op, en gedachten over, bier en alle randverschijnselen met u delen. Er schuilt een totale bierfrik in mij, en die wordt in dit boek op u losgelaten. Zo zijn gemaakte keuzes ook puur persoonlijk. De beschreven bierstijlen zijn weliswaar niet lukraak gekozen, maar er zijn er meer níét beschreven dan wel.’ Deze inleiding heeft geen verdere toelichting nodig.
Rick Kempen heeft een mening en is niet te beroerd om af en toe een steen in de Nederlandse biervijver te gooien. Hij pakt ook graag marketeers aan die ‘in ronkende taal’ onzin verkopen. Het schept dan ook verwachtingen als een kenner met een uitgesproken mening een boek publiceert.
Goed geschreven
Zijn die verwachtingen waargemaakt? Jazeker, maar op een andere manier dan ik had verwacht. Het is geen verzameling blogs geworden met een voedingsbodem voor een relletje hier en daar. Nee, het is een verdraaid goed geschreven boek geworden waar de passie voor bier vanaf druipt. Een boek met een ziel. Kempen is de bevlogen deskundige die naast je gaat staan als lezer, als het ware zijn arm om je heen slaat en je meesleurt naar Bierland (daar kom ik later op terug).
Er zijn veel goede bierboeken verschenen de afgelopen jaren. Ik heb er op dit blog veel besproken. De vraag voor mij was dan ook of dit boek nog iets zou toevoegen. Maar het voegt niet ‘iets’ toe, maar heel veel. Vanaf de eerste zin pakte dit boek mij en pas halverwege realiseerde ik me dat er helemaal geen afbeeldingen van brouwerijen en bieren in stonden, maar slechts wat tekeningen. De taal doet het. Kempen schrijft beeldend en met humor. Het leest lekker weg. Maar belangrijker, de passie voor bier spat van de bladzijden af.
Bier als persoon
Alles draait om de inhoud. Volledigheid streeft de auteur niet na, maar alle facetten komen aan bod. Een fantastisch uitgebreid hoofdstuk over verpakkingen bijvoorbeeld. Maar geniaal vind ik de beschrijving van het brouwproces, waarin Kempen water het bloed, granen en mout de ruggengraat, hop de hersenen en gist de ziel van het bier noemt. Die mooie lijn wordt voortgezet in het hoofdstuk over proeven: bier als persoon. Een citaat: ‘Ik heb graag dat u bier als een persoon beschouwt. Niet voor niets trokken we al lichamelijke parallellen in het eerste hoofdstuk, over Bier in wording: de drank zelf is als een lichaam, maar de drank met het geheel van smaken, aroma’s en uiterlijk maakt het als het ware tot een persoon, met een eigen karakter en zeker een eigen ziel. Zo’n persoon verdient het om zorgvuldig gekend te worden, de kans te krijgen zich te presenteren en onbevooroordeeld tegemoet te worden getreden.’
Kempen neemt ruim de tijd om de lezer te helpen bij die kennismaking en zeker ook gerust te stellen. Uit eigen ervaring kan ik zeggen dat ik het ook na het succesvol afronden van StiBON niveau 1, nog wel lastig vindt om meteen iets over een bier te zeggen, anders dan lekker of niet lekker. Wat ruik je? Wat proef je? Wat zie je? Hier zet Kempen als het ware een stap richting de lezer, om alle onzekerheid weg te nemen.
Marketeers opgelet
Het hoofdstuk over thuisproeverijen heb ik twee keer gelezen. Omdat het zo lastig is geuren en smaken te bepalen en te omschrijven, is veel proeven de beste leerschool. En hier kunnen de markteers – door Kempen vaak kritisch benaderd – punten scoren. Ik heb het dan over de marketeers in de (web)retail.
Wat zou het mooi zijn als de retail thematische proefsets gaat maken. Nee, niet de thema’s die we al kennen, zoals prijswinnende bieren, trappistenbieren, Nederlandse IPA’s en bockbieren. Maar dozen voor proefavonden, met bijvoorbeeld als thema: Belgische gist, een bepaalde hop, bepaalde granen (oneindig veel mogelijkheden). Doe bij zo’n doos goede informatie van een biersommelier of link via een QR-code naar een filmpje waarin de sommelier (Rick Kempen zelf bijvoorbeeld) iets vertelt over het thema en in beeld proefinstructies geeft. Zo kunnen grote groepen mensen geuren en smaken gaan herkennen. Dat moet een succes worden in de wereld van nu. Heel Nederland proeft!
Bierland
Bierfouten, bierbehandeling, bier aan tafel. Het staat er allemaal in. Ook een blik op het bierlandschap anno nu onthoudt Kempen ons niet. Maar wat hij vooral doet is zijn passie overbrengen. Tegelijkertijd deelt hij ook zijn kennis. In het boek zegt Kempen wat hij zelf voor ogen had. ‘Mijn belangrijkste streven is geweest om u een praktische handleiding te bieden, waarmee u zelf(standig) op reis kunt gaan door wat ik liefkozend Bierland noem. Bierland is voor mij, en vanaf nu voor u, een metafoor voor alles wat met bier te maken heeft. Bierland is, kortom, het Umfeld van alles wat bier betreft. En puur persoonlijk: Bierland is geen vastomlijnd gebied, meer een plekje in mijn hart’.
Rick Kempen: Bier. Wegwijs in het bierlandschap van nu. 288 pagina’s. Uitgeverij Ambo|Anthos, 9789026339417 . Verkrijgbaar bij de Bierboom, Bol.com en andere (web)retail.
Een paar quotes uit het boek:
‘Van gist – en dat dit een eencellig organisme is dat suiker eet waarna het alcohol uit plast en windjes van koolzuurgas laat – had men zoals gezegd nog heel geen weet.’
‘Opmerkelijk genoeg lijkt deze nieuwe garde brouwers zich de avant-gardisten van het bier te voelen. Ze voelen zich een generatie jonge kunstenaars die met nieuwe vormen experimenteert in de brouwkunst. Het ruimhartige gebruik van hop, het laten rijpen van bier op houten vaten en het gebruik van ongebruikelijke ingrediënten wordt als vernieuwend gezien, net als de bierstijlen die ze brouwen. Maar in werkelijkheid zijn ze allesbehalve modern en grijpen ze vrijwel geheel terug op dat wat was: de bierstijlen die door het pilsener verdrongen werden. Gose, saison, India Pale Ale, roggebier of kuit: veel nieuwe brouwerijen zijn werkelijk volmaakte neoclassicisten in Bierland die de vermeende puurheid van de klassieken nastreven.’
‘Bier als persoon zien: zo is het ook echt, uw eerste kennismaking is visueel. Dat maakt het zo’n bepalend moment, want het oog wil ook wat. Is het bier troebel, vlokkerig of doodgeslagen, dan nodigt dat niet uit tot een slok. Dat luistert nauw: het ene troebel is het andere niet. Vergelijk het met een tweedagenbaard: droeg ik het, dan lachte mijn ex-vrouw mij uit; sierde het de kin van George Clooney, dan was het gekir niet van de lucht.’
