Dat was nog eens biernieuws op 4 juni: Heineken wordt deels eigenaar van de Amsterdamse brouwerij Oedipus. Voor sommigen die de craftbierwereld goed kennen misschien geen verrassing, maar voor de oude garde die de ‘pilswoestijn’ nog heeft meegemaakt waarschijnlijk een onaangenaam bericht. Waar gaat dit heen? Eens kijken of we dat op een rijtje kunnen krijgen in vragen en antwoorden.
De feiten
De Amsterdamse craftbierbrouwerij Oedipus staat bekend om de fantastische, wat onorthodoxe bieren en om de mooie cultuur rondom het merk: muziek zorgt voor de verbinding en het genieten van de bieren hoort daar gewoon bij. De vijf initiatiefnemers weten dat ze in een pand zitten waar ze binnen een paar jaaruit zullen moeten vertrekken en ze weten dat er geld moet komen voor een nieuwe locatie.
Heineken heeft lang geleden al ontdekt dat de consument veel meer wil dan alleen pils van de grote brouwer en laat dat vooral zien via de Nederlandse dochter Brand uit Limburg, maar ook met een overname van bijvoorbeeld Lagunitas in Californië. En bij Heineken zien ze ook hoe concurrent Swinkels Family Brewers zich ontwikkelt en dat deze brouwerij met De Molen een parel in huis heeft gehaald. En nu zet Heineken dan een stap met een belang in een toonaangevende Nederlandse craftbrouwer. Een minderheidsbelang, dus de mannen van Oedipus hebben de touwtjes (nog) in handen.
Komt deze ‘samenwerking’ tussen Heineken en Oedipus totaal onverwacht?
Kenners weten het allang: er staat iets te gebeuren in de wereld van craftbier. Veel kleine brouwerijen zullen het niet redden en anderen kunnen alleen verder groeien met vreemd kapitaal en het is niet gek dat dat kapitaal van grote brouwerijen komt. De banken kloppen echt niet aan de deur met grote zakken geld voor een kleine craftbierbrouwerij. Crowdfunding is allang niet meer het wondermiddel omdat veel crowdfundingplatforms zich gedragen als banken en woekerrentes hanteren. Het is deze week in het nieuws: veel bedrijven die met crowdfunding van de grond zijn gekomen zijn na korte tijd failliet gegaan. De vraag is niet of er overnames komen, maar welke. In die zin is dit geen onverwachte gebeurtenis. Natuurlijk had ook Swinkels aan kunnen kloppen bij Oedipus, of AB Inbev. Ik was toch wel enigszins verrast dat juist het grote, beursgenoteerde Heineken met Oedipus in gesprek was.
Is dit het begin van het einde van brouwerij Oedipus zoals we die nu kennen?
Ja en nee. Wie de ontwikkeling bij ’t IJ en De Molen ziet, zal zich niet druk maken. Bovendien gaat het om een minderheidsbelang. De mannen van Oedipus hebben het heft nog in handen. Voorlopig betekent de kapitaalinjectie via Heineken dat Oedipus kan groeien en dromen kan laten uitkomen. Daar profiteren we als bierliefhebbers allemaal van. Ongetwijfeld meer brouwkennis, betere kwaliteitscontrole, hogere productie (leverbetrouwbaarheid) en betere distributie. En ja, dit is het einde van Oedipus zoals we het nu kennen. De locatie in Amsterdam-Noord wordt verlaten en er komen nieuwe initiatieven, maar het goede bier blijft.
Welk gevaar schuilt er bij een volledige overname door Heineken?
Dat is moeilijk te zeggen. De oudere garde bierliefhebbers, die de pilswoestijn die Nederland was nog heeft meegemaakt, zal huiveren bij die gedachte. Denk maar terug aan die mooie brouwerij De Ridder in Maastricht. Na de overname door Heineken zag het er even veelbelovend uit, maar uiteindelijk werd de brouwerij gesloten en verdwenen het Ridder Pils en het befaamde Ridder Maltezer. En nadat Brand was overgenomen, werd er gesleuteld aan receptuur en waren sommige speciaalbieren alleen nog op fust verkrijgbaar. Maar Heineken herstelde die inschattingsfout en heeft van Brand een krachtige speciaalbierbrouwerij gemaakt.
Na de overnamen van Lagunitas besloot Heineken de IPA van dat merk in Wylre te gaan brouwen, met een onvermijdelijk, kleine smaakverandering tot gevolg. Zolang Heineken er open over is en de bierdrinker duidelijk maakt dat dit fustbier niet uit Californië komt, is er niet zoveel aan de hand. Sterker nog: Heineken heeft een ijzersterk duurzaamheidsverhaal. Waarom al dat bier vanuit de VS naar Nederland verschepen als je het hier kunt brouwen, zij het met gevolgen voor de smaak? Als er maar openheid is.
Samengevat: Heineken weet dat de bierdrinker geen monocultuur wil, maar kan bij een meerderheidsbelang doen wat het wil. Blijkt Mannenliefde erg populair te zijn? Misschien wordt het dan ooit in Den Bosch gebrouwen. Het is koffiedik kijken, maar veel is mogelijk. Maar als je bedenkt hoe klein de omzet van de Oedipus bieren is in de totale omzet van Heineken, hoef je niet te verwachten dat er onder druk van aandeelhouders zwaar zal wordend gerationaliseerd, mocht er een volledige overname komen. Oedipus zal eerder een mooie ‘experience’ zijn binnen de marketingmachine die Heineken is. Maar er is nu nog helemaal geen sprake van een volledige overname.
Wat hebben Heineken en Oedipus gemeen?
“Het plan voor een bieruniversum sprak ons meteen aan,” zegt Pascal Gilet, topman van Heineken Nederland in een persbericht over deze samenwerking. Maar wat hebben de brouwers gemeen? Dat zijn de Amsterdamse roots en wellicht de liefde voor muziek. Oedipus wil via optredens mensen van muziek en bier laten genieten. Via het merk Amstel heeft Heineken ook iets met muziek. Maar daar houdt de overeenkomst dan wel op.
In craftkringen wordt argwanend aangekeken tegen ‘Big Beer’. De multinationals zijn de boosdoeners die voor massaproductie gaan en liever geld zien dan goed smakende bieren, zo is de opvatting van veel beergeeks. Met name AB Inbev moet het ontgelden. En ze hebben helaas in veel gevallen geen ongelijk.
Maar de afgelopen jaren is de craftbeerscene ook duidelijk geworden dat pils brouwen een kunst is. Craftbrouwers geven toe dat het moeilijk is een goed pilsener te brouwen. Ze kijken met respect naar Willem van Waesberghe, bij Heineken mondiaal eindverantwoordelijk voor de smaak. Hij moet zorgen dat uit al die brouwerijen wereldwijd hetzelfde Heineken pils komt. Het is duidelijk dat pils, na jarenlange hegemonie, niet de eerste keuze is van veel beergeeks. Maar Heineken brouwt een prima pils, dat wereldwijd een goede naam heeft. Het merk is een nationale trots. En Van Waesberghe bezoekt veel events en festivals en praat graag met zijn vrienden en collega’s in de craftbierwerld. De passie en liefde voor goed bier bindt hen.
Wat gaat Oedipus nu doen?
Zoeken naar nieuwe locaties, waar bierdromen werkelijkheid worden. Tristan Spits van Oedipus zei tegen het Parool: “Onze droom is een boerderij even buiten Amsterdam waar we bier produceren met bijzondere lokale ingrediënten. De grondstoffen willen we zelf verbouwen, We hebben de verbinding met de buitenwereld een beetje verloren.”
De brouwers willen in Amsterdam een vestiging openen waar alles draait om bier, smaak en eten; een ‘Brewclub’. “We hebben in onze brouwerij een tijdlang tussen de brouwketels concerten gehad, georganiseerd door Paradiso, tot er te veel klachten uit de buurt kwamen. Naar zoiets zoeken we weer.”
Oedipus blijft mooie bieren brouwen en gaat ideeën verwezenlijken. Dat moet op meerdere locaties gaan gebeuren. Daar kunnen we als bierliefhebbers alleen maar blij van worden.
Zien we straks reclameborden voor Oedipus’ Slomo bij de formule 1 in Zandvoort?
Nee, dat is onwaarschijnlijk. De doordrinkbare grisette Slomo (3,5%) van Oedipus is straks beter verkrijgbaar. Net als Manneliefde en Thai Thai. De kapitaalinjectie van Heineken kan ervoor zorgen dat Slomo een hardloper wordt. En misschien is het een idee om straks in Zandvoort de coureur die het laatst finisht een magnumfles Slomo te geven als troostprijs? Heineken is een marketingorganisatie. Topmarketeers hebben het merk groot gemaakt. Oedipus kan misschien meeprofiteren van die marketingkennis.
En nu?
Keep calm and drink a craft beer! Geloof me, er volgen nog meer samenwerkingen, overnames en minderheidsbelangen. Maar als we de afgelopen 10 jaar iets hebben geleerd, is het dat de consument zich niet laat ringeloren door grote brouwers. Ze hebben de pilshegemonie decennia volgehouden, maar nú bepaalt de consument. Zo gaat dat in een markteconomie. Wij bierdrinkers willen keuze hebben. We willen smaakvolle bieren. De bierbrouwers en de horeca hebben dat begrepen. Dit is de beste tijd ooit voor Nederlandse bierliefhebbers. Nooit was er zoveel keuze. Nooit waren er zoveel festivals. Maar natuurlijk blijven we waakzaam en vooral ook kritisch. Ik hoop dat de mannen van Oedipus iets moois gaan neerzetten en dat ze de mensen bij Heineken zullen inspireren. Cheers!
De brouwers van Oedipus hebben een statement uitgegeven over deze samenwerking. Die lees je hier.
