De brouwerij heet Poesiat & Kater, net als het café restaurant-proeflokaal. Maar het verhaal achter deze Amsterdamse horeca-hotspot heeft een stevige historische basis. In de nieuwe brouwerij herleeft Van Vollenhoven’s Bierbrouwerij De Gekroonde Valk, die wereldwijd exporteerde. Naast de Van Vollenhove’s bieren zijn er ook Poesiat & Kater bieren. Wordt het een Van Vollenhoven’s Princesse Bier, een Muuke Pale Ale of een Wisse Gose? En wat eet je er bij? Want foodpairing krijgt veel aandacht van chef Tommy. Een nieuwe bierhotspot is geboren in Amsterdam-Oost.
Op de Hoogte Kadijk in Amsterdam stond ooit de grootste brouwerij van het land. Een bijzondere brouwerij want de directeur die eind 19e eeuw aan het roer stond, de heer Willem Hovy, bleek een voorloper te zijn op het gebied van wat we nu MVO noemen. Twee van zijn personeelsleden, meester-timmerman Bart Poesiat en meester-metselaar Klaas Kater waren de oprichters van woningbouwvereniging Patrimonium, ooit de grootste van het land, en ze stonden ook aan de wieg van wat nu de vakbond CNV is.
Het is cultureel marketeer Eymert van Manen (69) die dit vertelt op een woensdagochtend in april, in de net geopende brouwerij Poesiat & Kater aan de Polderweg, op het terrein van de voormalige Oostergasfabriek. Hij is een van de initiatiefnemers van Stichting de Gekroonde Valk. Van Manen woonde ooit op de Hoogte Kadijk en vroeg zich net als andere bewoners af wat de grote zuil betekende die daar al jaren stond. Het bleek de zuil te zijn waarop ooit een valk stond, bij de ingang van de voormalige brouwerij De Gekroonde Valk. Om een lang verhaal kort te maken: Van Manen dook in de geschiedenis van de brouwerij en werd erdoor gegrepen. Hij richtte Stichting De Gekroonde Valk op, speurde oud-medewerkers op, vond oude bierrecepten terug en zorgde dat het Van Vollenhoven’s Stout weer gebrouwen werd.
Neergang
De Gekroonde Valk raakte na de Tweede Wereldoorlog in verval en werd in in 1949 door Heineken werd overgenomen, en even later gesloten. Jarenlang nog brouwde Heineken een van de populairste bieren van de brouwerij, het Van Vollenhoven’s Stout, maar dan wel op een ondergistende brouwwijze. Nadat Heineken ermee was gestopt, kreeg de stichting het merk in licentie.
Eigen brouwerij
Diverse ontmoetingen en ervaringen, ontlokten een droom. Wat zou het mooi zijn als alle Van Vollenhoven bieren weer gebrouwen zouden worden in een eigen brouwerij. Die droom kreeg steeds meer gestalte de afgelopen jaren. De ontmoeting met Jesse van Vollenhoven was bijvoorbeeld belangrijk. Geen nazaat van de bierbrouwer maar wel een ondernemende bierliefhebber die ook graag de historische bieren zag herleven. En die achternaam inspireerde. Van het een kwam het ander. Een ontmoeting met Jorn Stouten en zijn partner Daphne van den Boom, beiden in de horeca actief op de Westergasfabriek, en het contact met brouwer Julián Álvarez Zárate (32), brachten alles in een stroomversnelling. In de zoektocht naar een geschikte locatie die groot genoeg zou zijn voor een proeflokaal en een brouwerij stuitten ze op een historisch pand op het voormalige terrein van de Oostergasfabriek. Het benodigde geld was snel bij elkaar: eigen kapitaal, een lening van de bank, en een half miljoen uit crowdfunding in de eigen kring van de investeerders. Daarvan liefst 15% van bewoners uit de directe omgeving van de brouwerij: betrokken buurtgenoten die het prachtig vinden dat er een brouwerij annex restaurantproeflokaal in hun buurt is geopend.
Eerbetoon
Één ding hadden de initiatiefnemers gemeen: als we het gaan doen, doen we het goed en groot en dat is gelukt. Maar eerst moest er nog een naam komen voor de brouwerij, want ook al is het een voortzetting van Van Vollenhoven’s De Gekroonde Valk, officieel is dat natuurlijk niet het geval. De heren Poesiat en Kater hadden zoveel indruk gemaakt op de initiatiefnemers, dat ze de brouwerij vernoemden naar deze twee mannen die in de 19e eeuw zo’n belangrijke rol speelden voor de Amsterdamse gemeenschap. Twee sociale werklieden uit het begin van de 20e eeuw leven nu voort in de nieuwe brouwerij, die naast historische Van Vollenhoven bieren onder de naam Poesiat & Kater ook bijzondere bieren brouwt.
Hooggeleerde brouwer
Brouwer Julián Álvarez Zárate is gepromoveerd bioloog, met een master in gist, maar zag al snel in dat hij niet zomaar werk zou vinden in de richting waarvoor hij had gestudeerd. En als thuisbrouwer was zijn hart al opengegaan voor het brouwersvak. Toen hij bij Brouwerij ‘t IJ aan de slag kon, zag hij dat als de kans van zijn leven. Door de schaalgrootte van de brouwerij was hij bij vrijwel alles betrokken en zo leerde hij alle facetten van het bierbrouwen. Maar toen hij werd benaderd door Van Manen of hij misschien interesse had om historische bieren tot leven te wekken hoefde hij niet lang na te denken.
Alvarez: “Het is natuurlijk bijzonder om die oude recepten te hebben en ik heb samen met bierhistoricus Roel Mulder naar het recept voor Princesse Bier gekeken en geprobeerd een moderne draai te geven aan zo’n historisch recept, maar er wel zo dicht mogelijk bij te blijven. Roel heeft met UDB al een Princessebier laten brouwen. Er was vroeger een bruine en een blonde versie. Wij maken de blonde. Maar omdat er destijds met andere grondstoffen en technieken werd gewerkt, is het altijd een benadering. Het is een bier dat dicht bij een witbier komt, maar waarvan de mout 50/50 tarwe en gerst bevat, en dat dankzij een tinctuur van sinaasappelschillen een sinaasappelsmaakje heeft.”
Traditioneel én experimenteel
“Ik mag dus mooie historische Van Vollenhoven bieren brouwen. Naast het Extra Stout en het Princesse Bier, een Münchener en een East India Pale Ale, en binnenkort waarschijnlijk ook een Hollandsch Ale en een Amsterdams Bruin Bitter. In het voor- en najaar komen daar nog bockbieren bij. Onder het merk Poesiat & Kater kan ik nog veel meer experimenteren met bijzondere bieren, dus ik voel me hier als een vis in het water. Zo brouw ik een Gose onder de naam Wisse Gose. Voor de bieren van Poesiat & Kater gebruiken we bijzondere achternamen van mensen die ooit bij Brouwerij De Gekroonde Valk werkten: Kaintz Tripel, Kercken Porter en Muuke Pale Ale.”
Duidelijk is dat de club mensen achter de nieuwe brouwerij een hecht team vormen met veel passie. In de brouwerij kan 180.000 liter per jaar worden gemaakt waarvan zo’n 100.000 liter in het eigen café-restaurant zal worden geschonken en 80.000 liter via fusten naar andere horecabedrijven gaat. Maar uiteraard wil Poesiat & Kater het bier ook op fles beschikbaar maken; omdat er geen eigen afvullijn beschikbaar is, worden de bieren die op fles moeten komen gebrouwen bij een opdrachtbrouwerij in Sittard, die uitstekende afvulapparatuur heeft. Uiteraard alles strikt volgens dezelfde receptuur.
Prachtig etiket
Maar verpakken betekent ook dat er etiketten moeten komen voor de brouwerij, proeflokaal en de verschillende bieren. Daarvoor werd het jonge bureau Bowler & Kimchi ingeschakeld. Kyanne Buckman en Kevin Davis zijn de gezichten van dit nieuwe designbureau en ze hebben al veel ervaring het de ontwikkeling van verpakkingen voor bier. Maar dit was een opdracht waar ze warm van werden. Een historisch merk een nieuw gezicht geven met een duidelijke referentie naar het verleden, maar toch niet oubollig. Dat was de uitdaging waar ze voor stonden.
Kevin Davis: “We hebben ons laten inspireren door de geschiedenis van alle etiketten en vooral door een laat-19e eeuwse afbeelding van de valk, maar wel geprobeerd die eigentijds te maken. In de geschiedenis van de brouwerij is er veel gebeurd met de valk. Wij wilden de valk graag stoer en strak, en de trots laten zien van “de gekroonde valk”. Dus als icoon terug voor het merk.”
Fotografie: Kevin Davis Instagram
Dit artikel verscheen in een iets andere en meer uitgebreide versie eerder op de website van horecavakblad Entree. Over het ontwerp van de verpakkingen, verschijnt in juni een artikel in vakblad Verpakken.
Van het boek ‘Geloof in de brouwerij’, over de geschiedenis van De Gekroonde Valk, komt een herdruk.
