Biercultuur Bieren Brouwerijen

Bierpromotie in de jaren ’80. Kijk mee naar de bierfolders van toen.

Bierfolders uit de jaren ’80 zijn nu leuke geschiedkundige objecten. Zo werd, met name door kleinere brouwers, promotie gedaan in een wereld zonder internet. In een tijd waarin voor het eerst sinds decennia in Nederland bovengistende bieren werden gebrouwen en oude stijlen herleefden.

Eind jaren ’70 was een groep bierdrinkers het wel zat: alleen maar pils van grote brouwers met een wat afgevlakte smaak, die geen schim meer was van pils zoals het bedoeld was.

Die situatie deed zich niet alleen in Nederland voor. In Engeland zag een groep bierliefhebbers eind jaren ’60 de opkomst van lagers en het verdwijnen van de zogenoemde Real Ale met Lede ogen aan. Ze richtten in 1970 CAMRA op, de Campaign for Real Ale. In Nederland volgde in 1980 de consumentenvereniging PINT Promotie Informatie Traditionele Bieren.

Jackson en de thuisbrouwers

Ook in de Verenigde Staten was alleen nog maar grootschalig geproduceerd lagerbier verkrijgbaar. Toen daar in 1978 het thuisbrouwverbod werd opgeheven, begonnen veel Amerikanen thuis te brouwen. Op reis in Europa, misschien wel geïnspireerd door de boeken van bierschrijver Michael Jackson, gingen ze op zoek naar andere bierstijlen. Jackson had dat al eerder gedaan en in de jaren ’70 prachtig vastgelegd hoe het er voor stond: niet best. Alleen in België en Duitsland was nog variëteit te vinden, maar ook daar zag Jackson stijlen die op sterven na dood waren, zoals de Saison uit Henegouwen.

De Amerikanen trokken door België, Duitsland, Tsjechië en Groot-Brittannië en eenmaal thuisgekomen in de VS begonnen ze die traditionele bieren zelf te brouwen, maar dan met een eigen moderne draai. Porters, Stouts en aan de westkust ook de Engelse India Pale Ale die wel een flinke opfrisbeurt kreeg. De rest is geschiedenis.

Anchor

In de VS was trouwens ook een belangrijke rol weggelegd voor de Anchor Brewery in San Francisco. Die brouwerij brouwde nog het oorspronkelijke California Common bier. Een overname in 1965 zorgde ervoor dat dit authentieke bier niet verdween. De kiem voor de ommekeer was eigenlijk toen al gelegd. Maar het zou nog meer dan een decennium duren voor er meer gebeurde op biergebied.

Dortmunders

Nederland was een pilswoestijn. Er was wel ondergistend bockier verkrijgbaar. In het zuiden werden een paar bieren in Dortmunder-stijl gebrouwen, zoals de Ridder Maltezer, de Gulpener Dort, de Kroon Briljant en de Alfa Super Dortmunder, maar die waren vooral lokaal of regionaal verkrijgbaar

Als er boven de rivieren al iets speciaals te beleven was, eind jaren ’70, dan waren het de speciaalbieren van de Gulpener Bierbrouwerij, zoals de Gulpener Dort en de Gulpener X-pert. Het is dan ook niet verwonderlijk dat juist die brouwerij in de jaren tachtig regelmatig met nieuwe bieren kwam een zo ook een bijdrage leverde aan de diversiteit.

Ommekeer in Arcen

In Nederland was het eerste spektakelstuk de oprichting van de Arcener Bierbrouwerij (nu Hertog Jan/AB Inbev). Deze brouwerij uit 1915 die ooit De Vriendenkring heette, was een productielocatie voor pils. Een sluiting dreigde en een groepje medewerkers van hetzelfde brouwconcern vroeg of ze de brouwerij konden huren om een eigen brouwerij te beginnen. Ze mochten uiteraard geen pils brouwen, want hun oude werkgever niet beconcurreren. Ze deden iets moois, namelijk bovengistende bieren brouwen, wat in Nederland in geen tientallen jaren was gebeurd.

Voor de speciaalbierwereld of beter gezegd: de craftbierwereld, was dit de grote ommekeer. Al snel volgden andere brouwinitiatieven, zoals brouwerij Het IJ in Amsterdam en de Friese bierbrouwerij in Uitwellingerga. In Groningen opende Ronald Mengerink (nu brouwerij De Dochter van de Korenaar in Baarle-Hertog) bierbrouwerij De Noorderzon, waar Kluin en Noorderblond werden gebrouwen en verpakt in met papier omwikkelde flessen. In Heumen bij Nijmegen werd een oude brouwerij uit de 19e eeuw opgeknapt en daar opende brouwerij Raaf de deuren. In Roermond begon een telg uit de familie Brand de Christoffelbrouwerij. Het bier in beugelfles kreeg een goede naam, maar uiteindelijk verdween de brouwerij (het merk bestaat nog wel)  nadat Leo Brand die had verkocht.

Een paar al langer bestaande brouwers, zoals de Budelse bierbrouwerij, begonnen ook andere bieren te maken dan pils alleen. En brouwerij de Kroon in Oirschot kwam met een meibock.

Folders

Internet was er nog niet in die dagen en de budgetten waren klein. Promotiewerk werd meestal gedaan met folders. Ik heb er een aantal bewaard en vond ze onlangs weer terug. Prachtig om te zien hoe dat toen werd gedaan. Jammer ook dat sommige brouwerijen (en bieren) ook weer zijn verdwenen. Het Altforster Alt van de Arcener Brouwerij bijvoorbeeld. Maar zonder deze pioniers hadden we nu niet de fantastische biercultuur, met een groot aantal brouwerijen en een ruime keuze aan bierstijlen.

De Budels brouwerij introduceerde midden jaren ’80 in een keer drie nieuwe bieren.

Veel brouwerijen werden weer gesloten op basis van kwaliteitsproblemen en sommige werden ook weer overgenomen (Christoffel, Raaf, Arcener, ’t IJ). Raaf ging ten onder aan het succes van het witbier Witte Raaf. De voorloper van AB Inbev nam door het succes de microbrouwerij over en hevelde de productie over naar Arcen. De oude brouwerij in Heumen (een huurpand) ging dicht. Brouwer Herm Hegger begon opnieuw in Nijmegen (brouwerij De Hemel). Bij De Ridder was het succes van Wieckse Witte het begin van het einde. Heineken wilde opschalen en dat kon niet in Maastricht. De Noorderzon werd getroffen door een infectie: einde brouwerij. Mengerink ging iets anders doen, maar kwam terug 13 jaar geleden terug met De Dochter van de Korenaar in Baarle-Hertog. De Christoffelbrouwerij werd (pas in dit millennium) ook gesloten.

Hoewel er nieuwe bieren en brouwerijen bijkwamen ging, de consolidatieslag die eigenlijk een kaalslag had betekend in de decennia daarvoor, nog eventjes door in de jaren ’80.

Verval

Terwijl de bierrevolutie al aan de gang was, werd brouwerij De Ridder in Maastricht nog door Heineken overgenomen en uiteindelijk rond de eeuwwisseling ook gesloten, waardoor het bekende Ridder Maltezerbier verdween. De oude en fraaie brouwerij De Kroon in Oirschot werd door Bavaria overgenomen en gesloten. Maar de oude gebouwen van De Kroon bleven staan en er wordt nu weer gebrouwen door brouwerij Van de Oirsprong. Ook in een deel van de voormalige Ridderbrouwerij wordt gelukkig weer gebrouwen door Stadsbrouwerij Maastricht  en het Maltezerbier is terug, zij het in een moderne versie.

De Amstel brouwerij in Amsterdam werd gesloten (1982) en ook de Hengelose bierbrouwerij moest de poorten sluiten. Veel later moest ook Brouwerij de Leeuw in Valkenburg er aan geloven. Maar de vele sluitingen zijn allemaal goedgemaakt door al die nieuwe brouwerijen in de jaren ’80 en daarna.

Pioniers

Wie nu in de supermarkt en slijterij naar het aanbod kijkt, kan zich waarschijnlijk niet voorstellen dat die paar nieuwe bieren destijds zoveel opwinding veroorzaakten. Maar het was een belangrijke periode, waarin de basis werd gelegd voor de biercultuur die we nu hebben. Met grote dank aan de pioniers.

Geverifieerd door MonsterInsights